در آزمایشگاه‌های پزشکی، تحقیقاتی و صنعتی، دستگاه‌هایی وجود دارند که وظایف حیاتی و دقیقی بر عهده دارند. یکی از این تجهیزات پرکاربرد، سانتریفیوژ رومیزی است. این دستگاه با استفاده از نیروی گریز از مرکز، جداسازی مؤلفه‌های مختلف مایع را بر اساس چگالی انجام می‌دهد. در ادامه با ساختار، کاربرد، مزایا و نکات مهم هنگام استفاده از سانتریفیوژ رومیزی آشنا می‌شویم.

سانتریفیوژ رومیزی چیست؟

سانتریفیوژ رومیزی نوعی دستگاه آزمایشگاهی کوچک و جمع‌وجور است که معمولاً روی میز کار قرار می‌گیرد و برای جداسازی اجزای مایعات – به‌ویژه در نمونه‌های زیستی مانند خون، ادرار یا سلول‌ها – به کار می‌رود. این دستگاه با چرخاندن نمونه‌ها با سرعت بالا، اجزا را بر اساس جرم مخصوص در ته لوله رسوب می‌دهد.

اجزای اصلی سانتریفیوژ رومیزی

• موتور: ایجاد حرکت دورانی با سرعت قابل تنظیم

• روتور: قسمتی که لوله‌های نمونه در آن قرار می‌گیرند

• درپوش ایمنی: برای محافظت از کاربر در برابر پرتاب ذرات در صورت شکست لوله‌ها

• نمایشگر و کنترلر: جهت تنظیم سرعت، زمان و انتخاب برنامه مناسب

• ترمز الکتریکی یا مکانیکی: برای توقف سریع دستگاه پس از پایان کار

کاربردهای سانتریفیوژ رومیزی

۱. آزمایشگاه‌های تشخیص طبی

برای جداسازی پلاسما یا سرم از نمونه خون، آماده‌سازی نمونه‌ها برای آزمایشات بیوشیمی، هماتولوژی و میکروبیولوژی استفاده می‌شود.

۲. مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی

در آزمایش‌های سلولی، ملکولی و زیستی برای جداسازی DNA، RNA، یا اندامک‌های سلولی به کار می‌رود.

۳. صنایع داروسازی و بیوتکنولوژی

برای خالص‌سازی مواد، جداسازی رسوب‌ها یا بررسی خواص فیزیکی ترکیبات مایع استفاده می‌شود.

۴. کلینیک‌های دامپزشکی و کشاورزی

در آزمایش نمونه‌های حیوانی یا خاک، کاربرد فراوانی دارد.

انواع سانتریفیوژ رومیزی بر اساس طراحی

الف) سانتریفیوژ با زاویه ثابت

لوله‌های نمونه در زاویه‌ای ثابت نسبت به محور دوران قرار دارند و ذرات سریع‌تر و مؤثرتر ته‌نشین می‌شوند. این مدل برای آزمایش‌های ساده و روزمره مناسب است.

ب) سانتریفیوژ با زاویه متغیر (سوییینگ بات)

در این مدل، بازوها هنگام چرخش به حالت افقی درمی‌آیند و جداسازی یکنواخت‌تری را فراهم می‌کنند. مناسب برای جداسازی دقیق لایه‌های مایع است.

ج) سانتریفیوژ یخچال‌دار

دارای سیستم سرمایشی برای کنترل دما در طول فرایند چرخش، مناسب نمونه‌هایی حساس به گرما مانند آنزیم‌ها یا پروتئین‌ها.

مزایای سانتریفیوژ رومیزی

• اندازه کوچک و قابلیت حمل آسان

• مصرف برق پایین

• قابل استفاده در فضاهای محدود مانند آزمایشگاه‌های کوچک یا مطب‌ها

• تنوع زیاد در ظرفیت و سرعت برای کاربردهای مختلف

• نصب و راه‌اندازی ساده

نکات مهم در استفاده از سانتریفیوژ رومیزی

• بالانس نمونه‌ها: همیشه لوله‌ها را به صورت متقارن در روتور قرار دهید تا از لرزش یا آسیب به دستگاه جلوگیری شود.

• تمیز کردن منظم: آلودگی داخلی می‌تواند روی عملکرد دستگاه و دقت آزمایشات اثر بگذارد.

• استفاده از لوازم مصرفی استاندارد: لوله‌های مقاوم به فشار بالا و درپوش‌های مطمئن باید استفاده شوند.

• تنظیم سرعت بر اساس نوع نمونه: سرعت زیاد برای برخی سلول‌ها یا پروتئین‌ها ممکن است مخرب باشد.

• بررسی دوره‌ای دستگاه: از لحاظ مکانیکی و الکتریکی باید به‌صورت منظم سرویس شود.

جمع‌بندی

سانتریفیوژ رومیزی یکی از ابزارهای کلیدی در انجام آزمایش‌های دقیق و سریع در حوزه‌های مختلف علمی، پزشکی و صنعتی است. این دستگاه به دلیل ابعاد کوچک، دقت بالا و کاربری آسان، در اغلب آزمایشگاه‌ها جزو تجهیزات ضروری محسوب می‌شود. انتخاب مدل مناسب و استفاده صحیح از آن، نقش مهمی در کیفیت و دقت نتایج آزمایشگاهی ایفا می‌کند.
منبع: adakholding.ir